Bài soạn văn Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ở ngữ văn lớp 12

Bài soạn văn Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ở ngữ văn lớp 12 với việc tìm hiểu bố cục, hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm nhà thơ, phân tích đoạn “mùa thu nay khách rồi … những buổi ngày xưa nói vọng về”, …

Ôn thi THPT Quốc Gia môn Ngữ Văn “Đất Nước”của Nguyễn Khoa Điềm

Nội dung bài soạn Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm ở ngữ văn lớp 12 :

Câu 1.

Bố cục : 2 phần

• Phần 1 : từ đầu đến “làm nên đất nước muôn đời” =>Những cảm nhận mới mẻ của tác giả về đất nước.
• Phần 2 : còn lại => tư tưởng “Đất nước của Nhân dân”.

TRình tự mạch suy nghĩ :hình dung đất nước qua thời gian – chiều dài lịch sử => bề rộng không gian – lãnh thổ và địa lí => chiều sâu văn hóa, phong tục, lối sống con người.

Câu 2.

Tác giả cảm nhận đất nước trên những phương diện :

a.Nguồn gốc, sự hình thành và phát triển

– Đất nước có từ lâu đời : trong thần thoại, truyền thuyết, cổ tích…

– Đất nước gần gũi ngay trong cuộc sống con người.

– Hình ảnh :

• miếng trầu => thuần phong mĩ tục. nét đẹp tình nghĩa
• búi tóc : vẻ đẹp nhân hậu của phụ nữ VN
• Cây tre : => lòng yêu nước, truyền thông đánh giặc, giữ nước
• cái kèo, cái cột, hạt gạo : cuộc sống giản dị
• gừng cay, muối mặn : lỗi sống thủy chung, đậm tình nghĩa

=> Đất nước gắn với nền văn hóa lâu đời, gần gũi và thân thương, gắn bó với đời sống con người VN.

b. Đất nước được cảm nhận qua phương diện địa lí – lịch sử :

– Địa lí :

• Không gian gần gũi ( sinh hoạt, học tập, làm việc..) : nơi anh đến trường, nơi em tắm…
• Tình yêu đôi lứa : không gian hò hẹn, tình yêu đôi lứa : em đánh rơi…nhớ thầm
• Thiên nhiên : núi sông, rừng biển hùng vĩ, tráng lệ : hòn núi bạc…, nước…
• Không gian sinh tồn của dân tộc qua nhiều thế hệ :…nơi dân mình đoàn tụ

– Lịch sử :

• Nguồn gốc con rồng – cháu tiên
• Truyền thống dựng nước và giữ nước

=> Đất nước là cái nôi nuôi dưỡng tinh thần – tình cảm người VN

Điểm khác của tác giả : ông cảm nhận Đất Nước trên nhiều bình diện, phương diện mới mẻ, phát hiện và ngợi ca những vẻ đẹp giản dị làm nên đất nước. Đất nước của NKĐ là sự thống nhất hòa hợp của nhiều phương diện, sự hòa hợp giữa đời sống cá nhân và cộng đồng, có những cái nhìn đa dạng về đất nươc.

Câu 3.

Những phát hiện sâu và mới của tác giả về lịch sử, địa lí, văn hóa :

– Nhân dân hiện diện trong những danh lam thắng cảnh,trong mọi sự kiện lịch sử, văn hóa của đất nước:

• Những địa danh đất nước : núi Vọng phu, hòn Trống Mái, những dòng sông thơ mộng,những miền đất…đều gắn liền với con người, mang tình nghĩa con người.
• Mỗi danh lam thắng cảnh còn ẩn chứa nét đẹp của tâm hồn nhân dân, kết tinh công sức và khát vọng của nhân dân.

– Trên phương diện lịch sử : nhân dân thế hệ này nối tiếp thế hệ khác lao động và đánh giặc, xây dựng và bảo vệ tổ quốc =>kế tục làm nên đất nước.

– Văn hóa : nhân dân là người lưu giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

=> Tầm vóc của Đất Nước và nhân dân không chỉ trên bình diện địa lí mênh mông mà còn ở dòng chảy thời gian lịch sử bốn nghìn năm đằng đẵng.

Tư tưởng “Đất nước của nhân dân” là tư tưởng nổi bật. Vì :

• Nó phổ biến ở tất cả các bài thơ trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
• Tư tưởng đó liên kết tất cả tinh thần, sức mạnh của con người Việt Nam để chiến thắng kẻ thù.

Câu 4.

– Cách sử dụng chất liệu văn hóa dân gian : nhuần nhị, sáng tạo, đa dạng : truyền thuyết, cổ tích, ca dao, dân ca…

– Chất liệu văn hóa dân gian vừa ấn tượng vừa mới lạ :

• Đoạn trích sử dụng rất nhiều chất liệu văn hoa dân gian.
• Phần đầu : trình bày định nghĩa đất nước bằng cổ tích, ca dao. Mức độ đậm đặc của các chất liệu lấy từ cổ tích, truyền thuyết, ca dao, dân ca…=> âm hưởng lắng sâu, tha thiết, tình cảm. =>Khám phá mới mẻ.
• Phần 2 : tác giả phát hiện những nét đặc sắc độc đáo trong văn hóa dân gian ( hình ảnh hòn Vọng Phu, hòn Trống Mái..) gắn liền với tâm hồn con người. Đó là thứ mà nhân dân luôn gìn giữ.
• Hình thức trữ tình, chính trị kết hợp nhuần nhuyễn với chất liệu ca dao, cổ tích, huyền thoại

Sưu Tầm